Een museum als een mindmap
In museum Fenix kun je je gedachten de vrije loop laten. Dat werkt heel fijn als een onderwerp, in dit geval migratie, compleet lijkt vastgetimmerd door meningen en cijfers en 'voor' of 'tegen'.
Het maken van mijn eerste mindmap, met dank aan
, voelde als een openbaring. Mijn hersens mochten alle kanten op: hoofdzaken, bijzaken, associaties – alles door elkaar. Niet meteen ordenen of oplossen, maar gewoon kijken wat er allemaal op tafel ligt. En dan gebeurt er iets: langzaam maar zeker zie je verbanden, nieuwe lijnen, iets wat je eerder nog niet zag.Die ervaring had ik ook vorige week tijdens mijn eerste bezoek aan Museum FENIX in Rotterdam – het nieuwe kunstmuseum over migratie. Alsof ik Ãn een mindmap liep. Geen lineair verhaal, geen chronologisch overzicht, maar beelden, stemmen en perspectieven naast en door elkaar. Je mag je opnieuw verwonderen over de oervraag die zoekraakte tussen alle vastgetimmerde meningen: wat betekent migreren eigenlijk allemaal?
In recensies lees ik dat het museum prachtig is – on-Nederlands in zijn uitstraling – maar ook dat het de bezoeker te weinig zou confronteren, artistiek gedistantieerd en vrijblijvend. Anderen prijzen juist de vrijheid die het biedt: geen lesje migratiegeschiedenis, geen cijfers of morele kaders, maar kunstwerken die associaties oproepen. Kunstenaars verbeelden het grote verhaal van migratie – van dromen en hoop tot gevaar, verlies en aanpassing.
Voor mij is het juist die openheid die werkt. Omdat het me losmaakt uit bekende denkrichtingen. Geen kader, geen oordeel, maar ruimte om te dwalen en zelf te voelen wat je raakt. Zoals bij een mindmap: er is geen rechte weg.
Juist in tijden van gepolariseerde debatten – over migratie, identiteit, grenzen – is dat welkom: plekken die het denken weer openmaken. Die uitnodigen om gewoon maar weer eens te gaan kijken.
Dus ja museum Fenix, ja kunst als associatieve kracht en ja mindmap-manier van ontdekken. Je kunt alleen iets nieuws zien als je ook echt gaat kijken.